حقوق مالی زوجه
زمانی که بحث از حقوق مالی زن در ازدواج می شود اکثر افراد بر این باور هستند که تنها حق مالی وی مهریه است.مهریه یکی از مهم ترین حقوق مالی زن محسوب می شود اما علاوه بر آن حقوق مالی دیگری نیز برای زوجه تعریف شده است که گاهی نادیده گرفته می شود.
امروزه از جمله نگرانی های دختران برای ازدواج عدم استقلال مالی و فشارهای اقتصادی ناشی از عدم ایفای تعهدات توسط زوج می باشد.
در اسلام و در حقوق ایران برای حقوق مالی زن، ارزش بسیاری قائل شده اند و زوجین می بایست با این حقوق اساسی و قانونی آشنا شوند و برای ثبات زندگی و امنیت خاطر زوجه ابز حقوق مالی وی در ازدواج آگاه باشند.
انواع حقوق مالی زن (زوجه)
حقوق مالی زن در ازدواج شامل مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله و ارث می شود.
مهریه:مهریه عبارت است از مالی که در زمان عقد توسط زوجین و یا شخص ثالثی معین می شود و به محض جاری شدن صیغه عقد به ملکیت زوجه درآمده و هر زمانی که بخواهد می تواند مهر خود را از زوج مطالبه نماید.
البته شرایطی نیز برای پرداخت مهریه مشخص شده است و مهریه به دو دسته عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم میشود:
عندالمطالبه:یعنی مهر بر ذمه شوهر است.یعنی دینی است که بر گردن زوج قرار می گیرد و هر زمان که زوجه مطالبه نماید می بایست به طور کامل پرداخت گردد.
عندالاستطاعه:عبارت است از اینکه مهر بر ذمه شوهر است اما زمانی که زوجه درخواست می کند باید زوج توانایی پرداخت مهر تعیین شده را داشته باشد، بنابراین زوجه نمی تواند زوج را تحت فشار بگذارد.
اما هر زمانی که شوهر استطاعت مالی پیدا کند ملزم به پرداخت مهریه می باشد.
از جمله تفاوت های عقد نکاح دائم و موقت، تعیین مهریه است.تعیین مهریه در نکاح موقت از شروط لازم است و در غیر این صورت عقد باطل می باشد.در حالی که در نکاح دائمی الزامی به تعیین مهریه در هنگام جاری شدن صیغه عقد نیست و تعیین مهریه را می توانند به زمانی پس از عقد موکول نمایند و اگر پیش از تعیین مهریه نزدیکی صورت بگیرد، مهرالمثل به زوجه تعلق خواهد گرفت.درخواست مهریه از حقوق مالی زن بعد از طلاق نمی باشد و زوجه در زمان زوجیت نیز می تواند مهریه خود را مطالبه نماید.
نفقه:نفقه از جمله حق و حقوق زن است که بیشتر از سایر حقوق مورد توجه قرار گرفته و به زوجه پرداخت می شود.نفقه عبارت است از مایحتاج زوجه مانند خوراک، پوشاک، مسکن، امور درمانی، بهداشتی، آرایشی و خدمتکار در صورت نیاز و یا عادت که از جانب زوج باید تامین شود.البته میزان آن بسته به شرایط زندگی و شان و منزلت زوجه دارد.پرداخت نفقه مشروط به تمکین زوجه نسبت به زوج می باشد، و در غیر این صورت زن ناشزه محسوب شده و مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
اما مهریه از جمله حقوق مالی زن در زندگی مشترک است که هیچ محدودیت و شرطی جهت استقرار آن برای زوجه نیست و باید در هر شرایطی به وی پرداخت شود، جز اینکه زن به محض انعقاد نکاح مستحق نیمی از مهر و پس از نزدیکی مستحق نیم دیگر آن می شود.حتی اگر زوجه شاغل باشد و حقوق دریافت کند و یا دارای مال و اموالی باشد این امر دلیل بر عدم پرداخت نفقه به وی نمی شود و زن اجباری به پرداخت هزینه های خود از محل درآمد یا اموالش پس از ازدواج ندارد.
نفقه را می توان به دو دسته نفقه ایام گذشته و نفقه حال تقسیم کرد، زوجه می تواند نسبت به نفقه ایام گذشته خود نیز اقدام کرده و آن را مطالبه نماید. در زمان طلاق رجعی که زوجه باید عده بگذراند نیز نفقه ایام عده به وی تعلق می گیرد و در این ایام تمام حقوق مالی زن برقرار خواهد بود.
همچنین اگر زوجه در هنگام طلاق باردار باشد تا زمان وضع حمل مستحق دریافت نفقه خواهد بود.نفقه از دو جهت حقوقی و کیفری قابل مطالبه است.در ازدواج موقت نفقه به زوجه تعلق نمی گیرد، اما اگر زوجین نفقه را به عنوان شرط ضمن عقد قید کرده باشند، قابل مطالبه خواهد بود.
اجرت المثل:اجرت المثل عبارت از حق الزحمه خدمات و زحماتی است که زوجه در طی دوران زوجیت در منزل شوهر انجام داده است.مانند شستشو، نظافت، تهیه غذا، شیر دادن به بچه و… بنابراین اجرت المثل از حقوق مالی زوجه محسوب می شود که در کنار سایر حقوق مالی، زن در ازدواج می تواند از زوجه مطالبه نماید.
البته زوجه در صورتی مستحق دریافت این حق مالی خواهد بود که این امور را با قصد تبرع یعنی به صورت رایگان انجام نداده باشد و در عقد نامه نیز شرطی در این خصوص ذکر نشده باشد، هرچند در اکثر موارد اجرت المثل به زوجه تعلق می گیرد و میزان آن توسط کارشناس با توجه به سال های زندگی مشترک زوجین، اموری که انجام داده، شرایط زندگی و… تعیین می شود.
بنابراین در زمان بعد از فوت شوهر، زوجه علاوه بر مهریه، اجرت المثل الام زوجیت را نیز می تواند درخواست نماید.اجرت المثل به نسبت سایر حقوق مالی زن در ازدواج شناخته شده نیست و برخی زنان از این حق خود نا آگاه می باشند.
نحله:زمانی که زوج قصد طلاق زوجه را دارد قاضی این امکان را دارد که از جهت نیکوکاری و احسان زوج را متقاعد نماید که از دارایی خود علاوه بر نفقه و مهریه مالی را به زن ببخشد،که این بخشش نحله نام دارد.بنابراین نحله از حقوق مالی زوجه در طلاق از طرف مرد است.
