مراحل طرح دعوی چک برگشتی

یکی از مشکلات دنیای چک، کافی نبودن موجودی حساب صادر کننده برای نقد نمودن مبلغ مندرج در چک می باشد که می تواند منتهی به برگشتی شدن چک شود، در این صورت فرد طبق قانون می تواند مسئله را پیگیری کرده و حق خود را مطالبه نماید.

در قانون صدور چک آمده است که : در صورتی که صادر کننده چک قبل از تاریخ شکایت کیفری وجه چک را نقدا به دارنده آن پرداخته یا با موافقت شاکی خصوصی ترتیبی برای پرداخت آن داده باشد ، یا موجبات پرداخت آن را در بانک محال علیه فراهم نماید ، قابل تعقیب کیفری نیست.

بنابراین زمانی دارنده چک حق شکایت دارد که بانک چک را برگشت داده باشد. البته طبق قانون بدون شکایت دارنده چک و نیز با گذشت 6 ماه زمان از تاریخ سر رسید چک و یا تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، شکایت قابل پیگیری نیست. لازم به ذکر است که اگر مقدار کمتری از مبلغ چک در حساب صادرکننده باشد دارنده چک می تواند مبلغ مورد نظر را دریافت کند و هر آنچه که از مبلغ چک باقی مانده را از بانک گواهی بگیرد که از این گواهی می توان جهت طرح دعوی اسفاده نمود.

صدور اجرائیه

مجرمان اینترنتی را با توجه به هدف ارتکاب جرم، می توان به دو دسته کلی تقسیم نمود. دسته اول کسانی هستند که صرفا برای سرگرمی و یا حتی اثبات توانایی مرتکب جرم می شوند. اینگونه مجرمان عموما نوجوانان و افراد تازه کار هستند که گاها کاملا بی خبر از وجهه مجرمانه بودن کار خود، صرفا به دلیل هیجانات مربوط به آن دست به این اقدامات می زنند.

دسته دوم کسانی هستند که کاملا برنامه ریزی شده و حرفه ای مرتکب جرم می شوند. عموما قصد این افراد سوء استفاده، ایجاد اختلال در یک سازمان، جاسوسی، کلاهبرداری و... است. گرچه دسته اول نیز به هرحال مجرم محسوب می شوند، اما بیشتر هشدار ما در مورد دسته دوم است که سوء نیت آنها مشهود است و بدون هیچ تخفیفی می توانند فرد یا سازمانی را به قعر دردسر و نابودی بکشانند.

همچنین باید ظرف یک تا دو سال پس از دریافت گواهی عدم پرداخت شکایت مطرح شود.

وصول چک از طریق دادگاه

به دلیل رسیدگی فوری و خارج از نوبت به دعاوی مربوط به چک تا خاتمه دادرسی، دارندگان چک از این روش استفاده می کنند. پس از اینکه به هر دلیلی مبلغ چک پرداخت نشود دارنده چک می تواند گواهی عدم پرداخت را از بانک گرفته و به همراه دو برگ فتوکپی از این گواهی و متن و ظهرنویس چک با پیوست شکایت به مرجع قانونی مذکور مراجعه نماید.

ابتدا باید فرم دادخواست را که شامل اطلاعاتی از جمله اطلاعات شخصی و نیز اطلاعاتی در مورد مبلغ چک و دارنده آن می باشد. سپس باید هزینه ی دادرسی پرداخت شود که بر اساس مبلغ چک مشخص می شود به این صورت که به ازای یک میلیون اول یک پنجم آن و به ازای مازاد یک میلیون اول دو درصد هزینه ی دادرسی دریافت می شود.

احراز هویت شاکی

اگر چک به شخصی دیگر انتقال پیدا کرده باشد حق شکایت از وی ساقط می شود مگر انتقال قهرا باشد.

احراز هویت متهم

دادگاه موظف است که به متهم با استفاده از نشانی موجود در بانک صادرکننده اخطار دهد. در صورتی که اصل چک در دست صادرکننده باشد نشان از پرداخت مبلغ و انصراف شاکی از شکایت است.

احضار و جلب متهم

متهم باید بعد از دریافت اخطار در دادگاه حضور پیدا کند در غیر این صورت حکم جلب متهم صادر می شود. در نتیجه نمی توان بدون احضار متهم حکم جلب آن را صادر کرد مگر آنکه محل شغل متهم معلوم نباشد

بررسی متهم و روش های وصول چک

از آنجایی که پاس نشدن چک یک جرم خصوصی است لذا دارنده چک می تواند با پس گرفتن شکایت آثار جزایی آن را برای صادر کننده ی چک ازبین ببرد. در غیر این صورت متهم موظف به پرداخت مبلغ چک به صورت نقدی به دارنده یا صندوق دادگستری می باشد.

اگر متهم به جرم خود اقرار کند ولی تقاضای مهلت نماید دادگاه می تواند حداکثر یک ماه به او برای پرداخت مبلغ مهلت دهد. اگر متهم ادعای کلاهبرداری، دزدیده شدن چک یا خیانت در امانت کند باید مدارک مستند ارایه دهد و در صورت صحت ادعا پرونده مختومه اعلام می شود.

همچنین اگر دادگاه لازم بداند که به تحقیقات بیشتری برای اثبات ادله نیاز دارد متهم را تا زمانی که تحقیقات کامل شود آزاد می کند. اگر مبلغ چک کمتر از 3 میلیون ریال باشد هر کدام از طرفین می توانند در خواست تجدید نظر در حکم فعلی را در حداکثر 20 روز پس از صدور حکم اول در خواست کنند.

اگر متهم به حکم صادره بی توجهی کند، چنانچه دارای مال یا سرمایه ای باشد توقیف شده و توسط مرجع قانونی به فروش رسیده و مبلغ چک پرداخت می شود. در غیر این صورت اگر اثبات شود که متهم توانایی پرداخت مبلغ مورد نظر را ندارد، تا زمان پرداخت مبلغ چک حبس خواهد شد. که مدت و زمان حبس بسته به مبلغ چک به صورت ذیل می باشد :

چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون ریال باشد، به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد. چنانچه مبلغ مندرج در متن چک ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال باشد، از شش ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.

چنانچه مبلغ مندرج در متن چک بیش از پنجاه میلیون ریال باشد، به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتی ‌که صادرکننده‌ی چک اقدام به صدور چندین چک بلامحل (برگشتی) نموده باشد، مجموع مبالغ مندرج در متون چک‌ها ملاک عمل خواهد بود.

چک تضمینی

اگر چک بابت تضمین صادر شده باشد در صورت داشتن موجودی، دارنده می تواند آن را برداشت کند اما در صورت برگشت خوردن حق شکایت کیفری ندارد.

چک وعده دار:

از آنجایی که چک جایگزین پول نقد می باشد بنابراین تاریخ وصول چک باید مربوط به همان روز باشد. اگر تاریخ چک مربوط به آینده باشد از لحاظ حقوقی دارنده چک در تاریخ وصل چک آن را دریافت کرده است مگر آنکه در پشت چک وعده دار بودن آن ذکر شود.

عدم مراجعه به موقع

هر گاه دارنده چک تا شش ماه برای وصول چک به بانک مراجعه نکند و یا ظرف شیش ماه از صدور گواهی عدم پرداخت شکایت نکند.

متفاوت بودن شاکی از دارنده:

زمانیکه شاکی با دارنده چک متفاوت باشند.

چک حقوقی:

موارد بالا باعث حقوقی شدن یک چک می شوند.

زمانی که نتوان صادرکننده چک را به صورت کیفری تعقیب کرد می توان این چک ها را به صورت حقوقی تعقیب کرد. در این گونه چک ها فقط شخص صادرکننده مورد پیگیری کیفری قرار نخواهد گرفت اما می توان تقاضای توقیف اموال و دارایی صادر کننده را کرد و دادگاه نیز از محل اموال مبلغ مورد نظر را پرداخت می کند مگر آنکه صادرکننده ثابت کند بدیهی ندارد یا بابت ربا چک داده است.

خلاصه

با توجه به رواج چک در کشور به عنوان جایگزین پول نقد، لازم است تا هر شخصی در مورد نحوه مراحل طرح دعوی چک برگشتی اطلاعات لازم را داشته و با اقدام مناسب و به موقع از ضایع شدن حقوق خود جلوگیری کرده و افراد سود جو را به دست قانون بسپارد.

منبع : ariadadyar.com/vakil-chek